Auteurs - Anneroos Sinnige, Maik Sliepen, Stefan van Rooijen, Prof Dr Joep Teijink
In beweging tegen NO chronische aandoeningen
Niet-overdraagbare (NO) chronische aandoeningen zijn wereldwijd verantwoordelijk voor 71% van alle sterfgevallen. De auteurs, werkzaam bij Chronisch ZorgNet, beschrijven hoe beweegtherapie in combinatie met leefstijlbegeleiding, patiënten met NO chronische aandoeningen helpt.
Verschillende (NHG-) behandelrichtlijnen adviseren beweegtherapie onder supervisie van een therapeut, waaronder die voor perifeer arterieel vaatlijden (etalagebenen), coronaire hartziekte, Chronische Obstructieve Long Ziekte (COPD) en diabetes mellitus (DM).
Ondanks wetenschappelijk bewijs en aanbeveling in de richtlijnen, wordt slechts een minderheid van de patiënten daadwerkelijk verwezen: slechts 5% van de patiënten met nieuw gediagnosticeerde COPD en 11,7% van de patiënten geïndiceerd voor hartrevalidatie.
Het succes van ClaudicatioNet voor patiënten met etalagebenen
In 2010 werd ClaudicatioNet opgericht: een landelijk dekkend netwerk voor beweeg- en leefstijl therapie voor patiënten met etalagebenen. ClaudicatioNet realiseerde in 2017 dat bijna 90% van alle patiënten met etalagebenen -gediagnosticeerd door huisarts of vaatchirurg- primair werd verwezen voor een traject beweeg- en leefstijl. Dit succes hangt samen met de introductie van een online zorgzoeker, een webbased verwijssysteem, gestandaardiseerde terugkoppelingsbrieven, adequate scholing en een continu leerproces voor alle deelnemers (hart voor leren).
Chronisch ZorgNet; netwerk voor alle patiënten met chronische aandoeningen
In 2020 is ClaudicatioNet opgegaan in Chronisch ZorgNet, met als doel de behaalde successen voor patiënten met etalagebenen ook te realiseren voor andere NO chronische aandoeningen. Om dit te bewerkstelligen worden de succesvolle elementen van ClaudicatioNet opgeschaald.
Eenvoudig verwijzen
Met de webbased online zorgzoeker konden verwijzers al jaren op basis van postcode eenvoudig een therapeut in de buurt van de patiënt vinden. In 2021 gaat deze zorgzoeker over in DigiH. DigiH geeft inzicht in het individuele portfolio van alle deelnemers van Chronisch ZorgNet (ruim 2900), waarin specialisaties, cursussen en trainingen worden geregistreerd. Bovendien kunnen deelnemers van Chronisch ZorgNet vanuit dit portfolio ook gestandaardiseerde terugkoppelingsbrieven genereren. De inhoud is afgestemd op door verwijzer(s) gewenste informatie. Nog in 2021 wordt DigiH geïntegreerd in een aantal bestaande Huisarts en Ziekenhuis Informatie systemen. In 2022 kunnen alle huisarts- en ziekenhuis informatiesysteem via single sign on toegang krijgen tot DigiH en de gewenste eerstelijns zorgverlener selecteren.
Continu leren
Deelnemers van Chronisch ZorgNet doorlopen minimaal één aandoening-specifieke basiscursus. Vervolgens staat Chronisch ZorgNet garant voor continu leren en ontwikkelen via ons 'hart voor leren' programma. Middels dit programma zijn gratis cursussen en webinars beschikbaar en worden gevolgde scholingen bijgehouden. Tot slot wordt via het Kwaliteitssysteem behandeldata teruggekoppeld aan de therapeut en vergeleken met een benchmark om van te kunnen leren.
Ondersteuning voor de huisarts
De bij Chronisch ZorgNet aangesloten therapeut kan zo in toenemende mate een ondersteunende rol innemen voor de huisarts of praktijkondersteuner.
Dit vraagt uiteraard om vertrouwen en adequate terugkoppeling.
Dat wordt geboden via het netwerk door transparantie en borging van kwaliteit.
Dichtbij de patiënt
Een landelijk dekkend netwerk van bijna 3000 fysio- en oefentherapeuten en een groeiend aantal diëtisten en ergotherapeuten, houdt in dat nu bijna overal in Nederland een gespecialiseerd team beschikbaar is. Om het belang van regio specifieke kenmerken en kwaliteiten niet te verliezen zijn er 55 regionale netwerken, ieder met een eigen regiovertegenwoordiger, en wordt kennis en ervaring gedeeld. De regionale netwerken zijn daarnaast voor verwijzers en paramedici het middel om gezamenlijk de regionale zorg te optimaliseren.
Voordelen voor de patiënt
Via Chronisch ZorgNet ontvangt de patiënt de juiste behandeling, waarmee in veel gevallen een (invasieve) behandeling in de tweede lijn kan worden voorkomen.
Daar komt bij dat een behandeling in de woonomgeving de therapietrouw vergroot. Zo was van de patiënten verwezen met etalagebenen 83% na vijf jaar nog steeds vrij van een vaatchirurgische interventie [Jansen 2019]
Multidisciplinair netwerk
Chronisch ZorgNet is als netwerk continu in ontwikkeling en staat open voor uitbreiding. Het is de nadrukkelijke bedoeling steeds meer een multidisciplinair netwerk te worden. De Corona crisis heeft dit in een versnelling gebracht. Multidisciplinaire eerstelijns corona-revalidatie wordt in heel Nederland aangeboden in mini-netwerkjes, aangesloten bij Chronisch ZorgNet. Hierin participeren fysio- en oefentherapeut, diëtist, ergotherapeut en psycholoog, met adequate terugkoppeling naar de huisarts. Deze multidisciplinaire samenwerking zal ook beschikbaar worden voor patiënten met andere aandoeningen.
Vanaf 2021 kunnen diëtisten en ergotherapeuten deelnemen aan Chronisch ZorgNet en kunnen ook zij gebruik maken van elementen die Chronisch ZorgNet biedt.
Osteoporose, Vallen en Breken
Op 9 maart 2021 werd de aftrap gegeven voor een nieuwe expertise binnen Chronisch ZorgNet. Op initiatief van de patiëntenvereniging Osteoporose zal worden gestart met integrale zorg voor patiënten met osteoporose en patiënten die een fractuur hebben doorgemaakt. Een expert-groep ontwikkelt op dit moment de basiscursus, die op 5 oktober en 10 november gehouden zal worden. Vanaf dat moment zal de specialisatie ‘Osteoporose, Vallen en Breken’ beschikbaar zijn binnen Chronisch ZorgNet. Meer informatie wordt in de komende weken via onze website en blogs gedeeld.
Fit4Surgery
Een ander voorbeeld van mogelijke uitbreiding op de korte termijn is Fit4Surgery, een trainingsprogramma voorafgaand aan een operatie met als doel; een betere conditie preoperatief en beter herstel postoperatief. Deze kortdurende leefstijlinterventie van 4 weken heeft zich wereldwijd bewezen. In totaal voltooide 93% procent van de deelnemers het hele programma met een gemiddelde verbetering van conditie (15%) en kracht (20%), en is 80% van de rokers daarmee gestopt. Deelnemers herstelden postoperatief binnen 4 weken tot op basisconditie. Wat slechts 40% van de patiënten die géén Fit4Surgery programma volgden, lukte. Gezamenlijk exploreren we de uitrol van dit bewezen programma binnen Chronisch ZorgNet. Waarbij de infrastructuur van Chronisch ZorgNet het mogelijk maakt dat landelijk gespecialiseerde zorgverleners en multidisciplinaire mininetwerkjes beschikbaar zijn om deze zorg aan patiënten te leveren.
De kern van Chronisch ZorgNet
- Multidisciplinair landelijk netwerk van therapeuten gespecialiseerd in de behandeling van niet-overdraagbare (NO) chronische aandoeningen; Transparantie en borging van de geboden kwaliteit van zorg;
- Nauwe samenwerking tussen paramedici, praktijkondersteuner en/of huisarts via mini-netwerkjes, georganiseerd op het niveau van de woonomgeving van de patiënt en met heldere communicatie via gestandaardiseerde terugkoppelingsbrieven;
- Continue ontwikkeling van het netwerk en uitbreiding met andere aandoeningen of initiatieven.
Kwaliteitssysteem: Het Kwaliteitssysteem is gebaseerd op de landelijke database (samenwerking KNGF) waarin geanonimiseerde patiënt- en behandelgegevens worden verzameld via de elektronische patiëntendossiers. Het doel van het Kwaliteitssysteem is transparantie van behandelresultaten, waarmee de kwaliteit van de zorg geborgd en verbeterd kan worden.
KomPas: Het KomPas is illustratief voor wat we binnen het netwerk doen met verzamelde data in het Kwaliteitssyteem. Het KomPas geeft middels grafieken inzicht in het te verwachten behandelresultaat van een traject gesuperviseerde looptherapie voor patiënten met etalagebenen (en in de toekomst andere aandoeningen) om zorg te optimaliseren en personaliseren.
Maik Sliepen is PhD, sr. projectmedewerker Chronisch ZorgNet en in 2019 gepromoveerd aan het Universitätsklinikum Münster na zijn studie biomedische-bewegingswetenschappen. Tijdens zijn promotieonderzoek is hij het belang van een gezonde leefstijl gaan inzien bij patiënten met chronische aandoeningen.
Het is zijn ambitie om, samen met het team van Chronisch ZorgNet, haar deelnemers én samenwerkingspartners, kwalitatief hoogwaardige, conservatieve leefstijlzorg beschikbaar te maken voor alle patiënten die hier baat bij hebben.
Anneroos Sinnige is arts-onderzoeker, PhD-kandidaat, projectmedewerker Chronisch ZorgNet en promovenda bij Chronisch ZorgNet.
Haar onderzoek staat geheel in het teken van 'samen beslissen' en het inzetten van grote hoeveelheden data om de zorg te verbeteren.
Dr Stefan van Rooijen is huisarts in opleiding, oprichter Fit4Surgery, zorginnovator en gepromoveerd aan de Universiteit van Maastricht op de introductie van een wereldwijd programma om patiënten fit te krijgen voor hun operatie: ‘Fit4Surgery’.
Recent publiceerde hij zijn boek ‘Fit4Life, het doktersrecept’, waarmee zijn doel tot het delen van kennis over alle aspecten van leefstijl werkelijkheid is geworden.
Prof Dr Joep Teijink is vaatchirurg Catharina Ziekenhuis Eindhoven en hoogleraar geïntegreerde zorg bij vaatziekten aan de universiteit van Maastricht.
Daarnaast is hij oprichter en voorzitter van de ideële stichtingen ClaudicatioNet en Chronisch ZorgNet.
Referenties
World Health Organization. Fact Sheets-Noncommunicable Diseases. Available online: https://www.who. int/news-room/fact-sheets/detail/noncommunicable-diseases (accessed on 16 March 2020). Fact Sheet -Physical Activity. Available online: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity (accessed on 16 March 2020). Sinnige A, Sliepen M, Scheltinga MR, et al. A Nationwide Network to Provide Supervised Exercise Therapy and Lifestyle Counseling for All Patients with Non-Communicable Diseases: Chronic CareNet. Int J Environ Res Public Health 2020;17(16) doi: 10.3390/ijerph17165999 Jansen, S.; van Nistelrooij, L.; Scheltinga, M.; Rouwet, E.; Teijink, J.; Vahl, A. Outcomes of the exercise-first approach for intermittent claudication in the Netherlands: Fewer lower limb revascularisations and better survival. Eur. J. Vasc. Endovasc. Surg. 2019, 72, e13.