Lichtpunten in de complexiteit van burn-out preventie
Niemand meer in een burn-out! Maar de missie van psycholoog Anita Roelands gaat verder dan individuen. Want individuen zitten in systemen, organisaties en bedrijven. Dus wat kunnen we als zorgverleners doen om burn-out, met alle gevolgen, te voorkomen?
door Anita Roelands | Registerpsycholoog NIP Arbeid & Organisatie en Voice Dialogue Master
Mijn missie is net als de titel van mijn boek: Nooit meer burn-out! Het is een werkboek om duurzaam te herstellen van een burn-out. Om het nooit meer terug te krijgen of om het nooit te hoeven meemaken. Dit gun ik iedereen die ermee te maken heeft. Maar mijn missie gaat verder dan individuen. Want individuen zitten in systemen. Organisaties en bedrijven. Als het gebouw, de werkprocessen of de cultuur ziekmakend is, heeft dat invloed op de individuele gezondheid.
Risico’s op burn-out
Er zijn nogal wat redenen waarom burn-out zo gemakkelijk op de loer ligt. We kunnen de risico’s vanuit drie gebieden bekijken. Fysiek Op het fysieke vlak alleen al is preventie van burn-out niet gemakkelijk. Waarom? We hebben een stresssysteem dat ons helpt als de accu aan het leeglopen is. We worden moe, geïrriteerd of beginnen weerzin te krijgen. We krijgen dan een extra stoot suiker energie; een compensatie actie van het stresssysteem. Dit voelt positief, want we kunnen weer verder. Het trekt echter de accu verder leeg. Het is 'valse energie' die ons misleidende informatie geeft over de werkelijke hoeveelheid energie die ter beschikking is.
Persoonlijk Qua persoonlijkheid en gedrag doen we daar een schepje bovenop. We willen graag ongehinderd ons ding doen. Omdat het leuk of belangrijk is of omdat het moet. Maar ook bijvoorbeeld door geldingsdrang, torenhoge ambities of perfectionisme. En dan komt het verdomd slecht uit als die accu leeg begint te raken. Dus die extra stoot (valse) energie blijven we graag zien als echte energie. Tot we zolang op de misleidende energie hebben door gebeukt dat we allerlei klachten krijgen. Hoe vaak nemen we dan een pijnstiller of vragen aan de arts een quick fix medicijn, zodat we door kunnen? Maatschappelijk Vanuit de samenleving hebben we eveneens uitdagingen die risico’s op burn-out geven. Zo hebben we de mobiele telefoon om steeds naar te grijpen, waardoor we langer dan goed voor ons is op ‘aan’ blijven staan. Sociale media waardoor je jezelf met anderen kunt vergelijken voor een extra ‘stimulans’ op eerdergenoemde geldingsdrang, perfectionisme, etc. De vergrijzing die maakt dat hetzelfde werk door steeds minder werkenden moet worden verricht. Doorgeslagen efficiency waarmee we denken hetzelfde werk met minder mensen te kunnen doen. De druk op de zorg die toeneemt. Organisaties die opboksen tegen internationale concurrentie of veeleisende aandeelhouders, directies of wethouders met persoonlijke ambities, waardoor de druk op medewerkers onmenselijk toeneemt.
Anita Roelands is Registerpsycholoog NIP Arbeid & Organisatie, Voice Dialogue Master en gespecialiseerd in burn-out. Sinds 1999 leidt zij Roelands Coaching. Vanuit haar nooit-meer-burn-out-missie helpt zij managers en professionals te herstellen van uitputting of het voortijdig te stoppen. Zij doet dit individueel, in groepen en via haar boeken. Zij schreef onder andere het succesvolle boek Nooit meer burn-out!
Daarnaast leidt zij mensen op in haar meer dan 20 jaar beproefde burn-out herstelmethode. Haar doel is om zoveel mogelijk inzichtelijk te maken wat er fysiek gebeurt bij uitputting (en bij herstel). Zelfzorg voorop; voor een duurzaam vitaal en gezond leven. anita@roelandscoaching.nl | Anita op LinkedIn
Wat zijn oplossingen?
Psycho-educatie over stress- en herstelsysteem Op individueel niveau helpt het mensen hun accu fysiek en mentaal te leren bijvullen. Ook preventief. Artsen, specialisten, psychologen, begeleiders en coaches kunnen psycho-educatie geven over hoe het stress- en herstel systeem werkt. Hier kan steeds aan gerefereerd worden, ook bij -soms wenselijke- multidisciplinaire samenwerking. Het motiveert en het geeft direct handvatten als je weet wat het effect ervan is op je organen, spieren, immuunsysteem en hormoonhuishouding. Mensen leren dan hoe het herstelsysteem ‘aangaat' en dat hun lichaam 'valse' informatie geeft over hoeveel energie er werkelijk in de accu zit. Vroege signalen leren herkennen Het helpt ook als wij allemaal leren om vroege signalen nog beter te herkennen. Signalen die informatie geven over hoe vol of leeg de accu is. Zodat je preventief kunt ingrijpen. Deze signalen kunnen lichamelijk zijn (zoals gespannen spieren, knipperende oogleden, hoge ademhaling, druk op het hoofd), gedragsmatig (zoals terugtrekgedrag, kortaf reageren, haasten), cognitief (zoals slechter concentreren, kleine foutjes maken, denken in termen van ‘moeten’ of ‘nog even dit’) of emotioneel (geïrriteerd, zwaarder gemoed). Zodat op tijd het herstelsysteem aan kan (door rusten, wandelen, adem- en ontspanningsoefeningen of een powernap), de cellen in het lichaam met (echte) energie worden aangevuld en breinverbindingen weer beter werken.
"Uit het jaarlijkse onderzoek van CBS en TNO blijkt dat werknemers eind 2020 gemiddeld minder vaak burn-outklachten hebben (1,2 miljoen mensen) dan eind 2019 (1,3 miljoen mensen). Maar let op: burn-out klachten betekenen nog geen burn-out. "
Oor en oog hebben voor wensen en behoeften van werknemers Maatschappelijk gezien zouden we de politiek in moeten om zaken te veranderen. Maar organisaties, bedrijven en instellingen (ook binnen de zorg) kunnen ook veel betekenen voor groepen of individuele medewerkers. Door geluiden op te vangen over knelpunten, ziekteverzuim, werkdruk of omslachtige en belastende werkprocessen. Er is moed voor nodig om deze geluiden serieus te nemen. Het betekent namelijk dat er wellicht moeilijke keuzes gemaakt moeten worden. Soms betekent het projecten later opleveren, of zelfs niet doen. Op welke manier het beste gezond gewerkt kan worden, is per organisatie of branche natuurlijk verschillend. In de praktijk heb ik organisaties mooie beslissingen zien nemen zoals introductie van een korte gezamenlijke dag start over wie doet wat en waar hulp nodig is. Of het besluit om niet per se iedereen uit te nodigen voor vergaderingen. Maar ook aanpassen van roosters, inzetten van mentoren voor nieuwe medewerkers of het inrichten van zen-ruimtes op kantoor.
Is er hoop? Jazeker!
Uit het jaarlijkse onderzoek van CBS en TNO blijkt dat werknemers eind 2020 gemiddeld minder vaak burn-outklachten hebben (1,2 miljoen mensen) dan eind 2019 (1,3 miljoen mensen). Maar let op: burn-outklachten zijn niet hetzelfde als een burn-out.
Hoewel burn-out nog steeds 75% van alle psychische klachten uitmaakt, lijkt het zich na jarenlange stijging te stabiliseren. Het aantal burn-out meldingen bij bedrijfsartsen neemt vanaf 2018 wat af. Werknemers ervaren betere arbeidsomstandigheden en een betere werk-privébalans. Dus misschien is er groeiend bewustzijn bij medewerkers en organisaties. Sowieso is er steeds meer kennis over burn-out en de begeleiding ervan.
Als dat ook leidt tot betere preventie, zijn we op de goede weg!
