Waarom kan iemand niet goed voor zichzelf zorgen?
Voor verzekeringsarts Linda Battes staat vast dat aandacht voor sociale factoren een essentiële bijdrage levert aan leefstijladvies. Iemand met grote schulden wordt niet beter door een pil maar misschien wel door de route naar schuldhulpverlening te laten zien, stelt zij. Dat vraagt om kennis, tijd en een andere gespreksvoering. En om samenwerking met maatschappelijke organisaties. Zij staan immers vaak dichtbij de mensen om wie het gaat.
door Linda Battes | geregistreerd verzekeringsarts en lean six sigma black belt
Alles begint met vertrouwen
Verlies van werk, verlies van perspectief, eenzaamheid en armoede. Het zijn slechts een paar voorbeelden van sociale problemen waarmee men op het spreekuur komt bij de bedrijfs- en verzekeringsarts. Natuurlijk worden niet alle stressfactoren direct gedeeld in de spreekkamer. Integendeel. Er is veel voor nodig om de klant (de zieke werknemer) het vertrouwen te geven om open te zijn over de zorgen die er zijn. En er is een dokter nodig die tijd heeft en neemt, om oprecht te luisteren. Gelukkig kunnen bedrijfs- en verzekeringsartsen die tijd nemen.
Het lastigste deel komt daarna. Welk advies moet je geven als iemand zo open is geweest tijdens het spreekuur, maar daarnaast ook een bijzonder ongezonde leefstijl heeft? Een advies puur gericht op voeding en bewegen kan een groot afbreukrisico zijn op het reeds opgebouwde vertrouwen. Daarom pleit ik voor meer aandacht voor sociale factoren en het bieden van perspectief binnen de leefstijlgeneeskunde.
Je moet kennis hebben van de maatschappelijke problemen
Dit is de eerste belangrijke stap die genomen moet worden door artsen. Niet alleen om bewustwording te creëren maar ook om te voorkomen dat reële stressklachten gemedicaliseerd worden. Dat beantwoordt de hulpvraag van de patiënt namelijk niet – iemand met grote schulden wordt niet beter door een pil maar misschien wel door de route naar schuldhulpverlening te laten zien. In 2019 heb ik mijn boek ‘Stress en leefstijl. Zoektocht van een verzekeringsarts’ geschreven waarin ik diverse interviews heb afgenomen met professionals die buiten de curatieve sector werkzaam zijn. Ik heb onder andere een bezoek gebracht aan de voedselbank. Wat me opviel is dat de sociale steun er groot is en dat kleine verslechteringen in iemands (mentale) gezondheid snel geconstateerd worden, waar vervolgens een actie op kan volgen. Ik herinner me nog een vrouw die in de spreekkamer tegen me zei dat ze de voedselbank zou missen vanwege de sociale contacten.
Ook werk is een belangrijk deel van iemands sociale leven
Dat te moeten missen door ziekte, geeft veel spanningen. Het stapsgewijs re-integreren geeft houvast om weer maatschappelijk betrokken te kunnen zijn. Aansluiten bij de wensen van de patiënt kan alleen door met elkaar in gesprek te gaan. Daar is behalve gespreksvaardigheid, tijd voor nodig. Gebrek aan tijd, een veel gehoord probleem in de zorg, is een grote belemmering om leefstijl onder de aandacht te brengen. Terwijl het juist dé oplossing voor de druk op de zorg is want het levert meer gezonde mensen op.
Linda Battes is sinds 2019 werkzaam als geregistreerd verzekeringsarts en lean six sigma black belt. Recent heeft zij haar eigen medisch adviesbureau opgericht met de naam Uphealth waar de hulpvraag van de cliënt centraal staat. Het bedrijf richt zich op multidisciplinaire samenwerking, ook met niet medici, om zo de zorg naar de cliënt te brengen om mensen gezond te houden, en te krijgen.
Leefstijl in iedere spreekkamer
De manier waarop leefstijl wordt aangeboden is ook belangrijk - het is een gevoelig onderwerp en dit dient op een zorgvuldige manier gebracht te worden. Tijdens mijn eigen spreekuren vertellen mensen soms dat ze gekwetst zijn door de manier waarop ze zijn aangesproken op hun leefstijl door een medisch specialist. Er bleek dan een advies te zijn gegeven om af te vallen, zonder dat er voorafgaand een gesprek had plaatsgevonden om goed inzicht te krijgen in de situatie van de desbetreffende patiënt. Mensen die al een hele weg hebben afgelegd om enkele kilo’s aan gewicht te verliezen, kunnen dit als demotiverend ervaren: het tegenovergestelde van wat we met elkaar willen bereiken. Leefstijl in iedere spreekkamer is het motto, maar dan liefst op een zo effectief mogelijke manier. Dat vraagt om tact en kunde. Opleiding dus. Of een speciaal leefstijl loket op iedere afdeling.
"Gezien de tekorten in de gezondheidszorg lijkt de beste oplossing voor de problematiek simpel: meer gezonde mensen."
Zoek naar de onderliggende reden
In essentie denk ik dat ieder mens gezond wil blijven en dat een ongezonde leefstijl niet altijd een keuze is. Bij elk spreekuur ben ik op zoek naar een antwoord op de vraag: ‘waarom kan iemand niet goed voor zichzelf zorgen?’ Door verdiepende vragen te stellen en oprechte belangstelling te tonen in iemands verhaal, kom je uiteindelijk bij de hulpvraag. En deze vraag is essentieel om een passend advies te kunnen geven om iemand naar een relevante partij door te verwijzen voor aanvullende ondersteuning. Het Leefstijlroer helpt hier ook bij.
Breng leefstijladvies naar de mensen toe
Ik zou het interessant vinden om uit te zoeken hoe we maatschappelijke organisaties kunnen betrekken bij dit onderwerp. Zij staan dicht bij de mensen en kennen hun situatie goed waardoor een advies op maat wellicht ook via deze weg gegeven kan worden. Ook zouden supermarkten hierin een rol kunnen vervullen. Een bekende supermarkt heeft de klets kassa geïntroduceerd om mensen die zich eenzaam voelen de gelegenheid te geven om een praatje te maken met de kassière.
In het verlengde daarvan kan ook een ander belangrijk maatschappelijk probleem, het niet goed voor jezelf (kunnen) zorgen, besproken kunnen worden. Adviezen over leefstijlbevordering moet naar de mensen toe. Nu wachten we tot zij bij de arts aankloppen met een probleem en daar zit een onnodige delay in tijd. Echte preventie begint voordat er sprake is van ziekte.
Regierol voor bedrijfs- en verzekeringsartsen
De bedrijfs- en verzekeringsartsen kunnen hierin een regierol vervullen door voor deze organisaties aanspreekpunt te zijn voor (medische) zorgen of vragen rondom zingeving en het bieden van perspectief. Door veel meer met elkaar samen te werken, ook buiten de zorgsector, kunnen we de juiste zorg op de juiste plek geven waarbij medicalisering voorkomen dient te worden (waarde-gedreven zorg).
Gezien de tekorten in de gezondheidszorg lijkt de beste oplossing voor de problematiek simpel: meer gezonde mensen.
